Ορθολογικοποίηση και έλεγχος φαρμακευτικής Δαπάνης στα Νοσοκομεία

(Π.Ε.Φ.Ν.Ι.)

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ

Μιχαλακοπούλου 99, 115 27 Αθήνα Τηλ/Φαξ: 210-7753104
www.pefni.gr E-MAIL: pefni@pefni.gr

Αθήνα, 21/6/2006
ΑΡ. ΠΡΩΤ:16

Προς τον Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Δημήτριο Αβραμόπουλο

ΘΕΜΑ: Ορθολογικοποίηση και έλεγχος φαρμακευτικής Δαπάνης στα Νοσοκομεία

Κύριε Υπουργέ,

Σε συνέχεια των προτάσεων που σας καταθέσαμε σε σχέση με την ορθολογικοποίηση

και τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης στα νοσοκομεία, θα θέλαμε να θέσουμε υπόψη σας έναν αριθμό προτάσεων οι οποίες κατά τη γνώμη μας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πλαίσιο συζήτησης και σχεδιασμού δράσεων και παρεμβάσεων για τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης , αλλά και της βελτίωσης γενικότερα των συνθηκών παροχής της φαρμακευτικής περίθαλψης.

Όπως είναι γνωστό η συνολική φαρμακευτική δαπάνη για το έτος 2005 βρίσκεται περίπου στα 6 δις. € η δε φαρμακευτική δαπάνη στα Νοσοκομεία για το έτος 2005 ξεπέρασε το 1 δις. € σε νοσοκομειακές τιμές όταν το 2004 ήταν 836 εκ. €, το 2003 768 εκ € και το έτος 2002 ήταν 626 εκ. €. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης στα νοσοκομεία είναι της τάξης του 20% και με βάση τα νέα δεδομένα που αφορούν την τιμολόγηση των φαρμάκων, είναι πιθανό να είναι υψηλότερος τα επόμενα χρόνια. Τα είδη φαρμάκων που διακινούνται από τα νοσοκομειακά φαρμακεία είναι περίπου 2000 σε σύνολο περίπου 8000 που έχουν άδεια κυκλοφορίας, και σε αρκετές περιπτώσεις αφορούν διαφορετικά ιδιοσκευάσματα της ίδιας δραστικής ουσίας.

Μερικοί από τους λόγους που συμβάλουν στον ρυθμό αύξησης της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης είναι και οι ακόλουθοι:

· Η συνταγογράφηση γίνεται με την εμπορική ονομασία και όχι με την ονομασία της δραστικής ουσίας, με αποτέλεσμα να γίνονται πολλαπλές προμήθειες του ιδίου κατ’ουσίαν φαρμάκου.

· Δεν υπάρχουν νοσοκομειακές συσκευασίες με μερίδες ημερήσιας δοσολογίας και σήμανση, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να χορηγούνται στους ασθενείς τέτοιες ποσότητες φαρμάκων οι οποίες λόγω συσκευασίας να είναι πολλαπλάσιες της ημερήσιας ανάγκης σε φάρμακα και των συνολικών ημερών νοσηλείας, με συνέπεια την συσσώρευση σημαντικών αποθεμάτων φαρμάκων στα νοσηλευτικά τμήματα, με άγνωστη κατάληξη.

· Δεν γίνονται μειοδοτικοί διαγωνισμοί ή κανενός είδους διαπραγμάτευση για μείωση τιμών αγοράς, τη στιγμή που το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία αποτελούν, στην συγκεκριμένη περίπτωση τους μοναδικούς και αποκλειστικούς αγοραστές των φαρμάκων.

· Η ανυπαρξία ενός ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος για όλα τα φαρμακεία των νοσοκομείων (Pharma Taxis) δεν παρέχει την δυνατότητα διασταύρωσης στοιχείων κατανάλωσης αλλά και συγκριτική μελέτη της συνταγογραφίας, μεταξύ ομοειδών τμημάτων, ειδικοτήτων και νοσοκομείων.

· Δεν εφαρμόζονται επιστημονικά πρωτόκολλα στις θεραπείες με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να χορηγούνται περισσότερα φάρμακα, σε μεγαλύτερες δόσεις ή και μη ενδεδειγμένα φάρμακα για συγκεκριμένες παθήσεις.

Με βάση λοιπόν την κατάσταση όπως περιγράφεται παραπάνω και με δεδομένο ότι η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη, όπως όλα δείχνουν, θα αυξηθεί για το τρέχον έτος σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% , νομίζουμε ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν μια σειρά μέτρων και αποφάσεων οι οποίες θα έχουν σαν στόχο την ορθολογικοποίηση της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά και την δημιουργία ακόμα καλύτερων συνθηκών ασφαλούς χορήγησης των φαρμάκων προς τους ασθενείς.


Προτεινόμενα μέτρα

1.Νοσοκομειακή Συσκευασία. Όπως είναι γνωστό τα σύγχρονα συστήματα χορήγησης φαρμάκων σε νοσηλευόμενους ασθενείς, προβλέπουν μία σειρά διαδικασιών οι οποίες ως κοινό παρονομαστή έχουν την ασφαλή χορήγηση φαρμάκου, την ημερήσια δοσολογία, την ατομική χορήγηση και τον έλεγχο της δαπάνης. Οι συσκευασίες φαρμάκων οι οποίες προορίζονται για νοσοκομειακή χρήση είναι αυτές οι οποίες χορηγούνται μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων στο κοινό και μπορούμε να πούμε ότι σε καμία περίπτωση δεν εκπληρούν τα κριτήρια τα οποία αναφέρονται παραπάνω. Με συσκευασίες οι οποίες περιέχουν από δέκα (10) μέχρι εικοσιοκτώ (28) ημερήσιες δόσεις ανά καρτέλα (blister), όπου στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει σήμανση και ημερομηνία λήξης ανά δόση και βέβαια χωρίς να υπάρχει και δυνατότητα ασφαλούς χορήγησης τμήματος της συσκευασίας του φαρμάκου σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ημέρες νοσηλείας του ασθενούς. Έτσι κάθε προσπάθεια ημερήσιας χορήγησης, εξατομικευμένης δόσης, καθολικής εφαρμογής του ατομικού συνταγολογίου, προσκρούει στο υπάρχον καθεστώς προμήθειας φαρμάκων στα νοσοκομεία. Οι υπάρχουσες συσκευασίες φαρμάκων είναι ασφαλείς και πρακτικές για τους εξωτερικούς ασθενείς αλλά οδηγούν σε σπατάλη πόρων στο νοσοκομείο ή στην αντίθετη περίπτωση σε μειωμένα επίπεδα ασφαλούς χορήγησης, διότι ο ασθενής ή θα λαμβάνει συσκευασία με μεγαλύτερη ποσότητα απ’όση χρειάζεται ή την ποσότητα που χρειάζεται με ελλιπή σήμανση (είδος φαρμάκου, ημερ. λήξης, παρτίδα κλπ).

Θεωρούμε λοιπόν ότι είναι επιβεβλημένη η εφαρμογή της νοσοκομειακής συσκευασίας και η εφαρμογή της, αρχής γενομένης από φάρμακα μίας θεραπευτικής κατηγορίας π.χ. φάρμακα καρδιαγγειακού συστήματος. Στην συνέχεια θα μπορούσε να επεκταθεί σε όλα τα σκευάσματα εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού ορίου απαραίτητου για τις αναγκαίες νομοθετικές, θεσμικές και παραγωγικές προσαρμογές οι οποίες θα πρέπει να προηγηθούν. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η χώρα μας είναι από τις ελάχιστες υγειονομικά ανεπτυγμένες χώρες που δεν διαθέτει νοσοκομειακή συσκευασία φαρμάκων.

2.Διαπραγμάτευση τιμών – μειοδοτικοί διαγωνισμοί. Η προμήθεια φαρμάκων από τα νοσοκομεία σήμερα γίνεται σε νοσοκομειακές τιμές, ανεξάρτητα από την ποσότητα, το είδος, τον χρόνο αποπληρωμής κλπ. Το σίγουρο είναι ότι ενώ η δαπάνη φαρμάκων στα νοσοκομεία για το τρέχον έτος θα είναι μεγαλύτερη από ένα δις. € δηλαδή περίπου το 20% της ετήσιας συνολικής φαρμακευτική δαπάνης, το Δημόσιο ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής δεν ασκεί το διαπραγματευτικό του δικαίωμα όπως θα έπρεπε. Με εξαίρεση τα σκευάσματα εκείνα τα οποία είναι πρωτότυπα και προστατεύονται με δικαιώματα ευρεσιτεχνίας (πατέντα) και προσφέρονται στην αγορά από ένα παραγωγό, όλα τα υπόλοιπα προσφέρονται από πολλούς παραγωγούς. Έτσι θα μπορούσε και για ένα πολύ μεγάλο αριθμό φαρμάκων η προμήθεια να γίνεται με βάση την δραστική ουσία και με διαδικασίες αντίστοιχες με αυτές που εφαρμόζονται για τις προμήθειες του Δημοσίου ( π.χ. προμήθεια με διαγωνισμό πέντε εκατ. δόσεων ρανιτιδίνης, τριών εκατ. δόσεων ομεπραζόλης κλπ). Είναι προφανές ότι οι τιμές τις οποίες θα επετύγχανε το Δημόσιο με αυτές τις διαδικασίες θα είναι σημαντικά χαμηλότερες από ότι οι νοσοκομειακές με τις οποίες αγοράζει σήμερα.

3.Συνταγογραφία με βάση την δραστική ουσία. Λογικό επακόλουθο της εφαρμογής του προηγούμενου μέτρου θα είναι και η αλλαγή του τρόπου συνταγράφησης. Σήμερα η συνταγογράφηση γίνεται με βάση το εμπορικό όνομα του φαρμάκου και όχι την δραστική ουσία. Αυτό έχει σαν συνέπεια, μεταξύ των άλλων, το ίδιο φάρμακο να αποθηκεύεται στο φαρμακείο με διαφορετικά ονόματα και φυσικά σε ποσότητες πολύ μεγαλύτερες από τις πραγματικές ανάγκες του νοσοκομείου με αποτέλεσμα και την επιδείνωση και των οικονομικών συντελεστών του νοσοκομείου αλλά και γενικότερα της δημοσιονομικής κατάστασης ( χρέη νοσοκομείων κλπ).

4.Κωδικοποίηση ενδείξεων χορήγησης. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η μη εφαρμογή επιστημονικών πρωτοκόλλων για πολλές θεραπείες με την χορήγηση φαρμάκων σε υψηλότερες ποσότητες αλλά και εκτός εγκεκριμένων ενδείξεων, συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση κόστους της φαρμακευτικής δαπάνης στο νοσοκομείο. Επίσης είναι γνωστό ότι το 20% περίπου της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, αφορά τα φάρμακα υψηλού κόστους, δηλαδή αυτά τα οποία χορηγούνται στους εξωτερικούς ασθενείς των ασφαλιστικών ταμείων ή αυτά των οποίων το κόστος για τους νοσηλευόμενους ασθενείς δεν περιλαμβάνεται εντός του κλειστού ημερήσιου νοσηλίου και η επιπλέον δαπάνη καλύπτεται επίσης από τα ασφαλιστικά ταμεία. Για αυτά λοιπόν τα φάρμακα, τα οποία είναι περίπου εκατό σκευάσματα, έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχει τάση υπερσυνταγογράφησης και πέρα από τις εγκεκριμένες από τον ΕΟΦ ενδείξεις χορήγησης. Έτσι επειδή θεωρούμε ότι η κατάργηση της θεώρησης των συνταγών θα ενισχύσει την τάση υπερσυνταγογράφησης και προκειμένου να τηρούνται οι εγκεκριμένες ενδείξεις χορήγησης κατά την συνταγογράφηση, θα πρέπει άμεσα να κωδικοποιηθούν αυτές οι ενδείξεις, εισάγοντας κωδικό κατά ένδειξη (πχ τετραψήφιο αριθμό) χωρίς την καταχώρηση του οποίου σε συγκεκριμένο πεδίο της συνταγής, δεν θα είναι δυνατή η εκτέλεση της συνταγής. Οι κωδικοί ένδειξης χορήγησης θα είναι χαρακτηριστικοί κάθε σκευάσματος και θα περιέχονται και στο φύλλο οδηγιών που συνοδεύει την συσκευασία.

5.Εγκατάσταση ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος. Τα νοσοκομειακά φαρμακεία στο σύνολο τους είναι μηχανογραφημένα παρά το γεγονός ότι από το σύνολο των νοσοκομείων μόνο ένα μικρό μέρος διαθέτει Ολοκληρωμένο Πληροφορικό Σύστημα (ΟΠΣ).Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η μηχανοργάνωση των νοσοκομειακών φαρμακείων προηγήθηκε αρκετά χρόνια της εγκατάστασης του οποιοδήποτε πληροφορικού συστήματος στα νοσοκομεία και αυτό πρέπει να αποδοθεί στην θετική υποδοχή της νέας τεχνολογίας από τους νοσοκομειακούς φαρμακοποιούς. Η ύπαρξη όμως διαφορετικών συστημάτων τα οποία εφαρμόζονται στα νοσοκομεία αλλά και στα φαρμακεία (περίπου 10) δεν μας επιτρέπει να έχουμε αξιόπιστα μηχανογραφικά αρχεία. Η ανυπαρξία ενός ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος για όλα τα φαρμακεία των νοσοκομείων (Pharma Taxis) δεν παρέχει την δυνατότητα διασταύρωσης στοιχείων κατανάλωσης αλλά και συγκριτική μελέτη της συνταγογραφίας, μεταξύ ομοειδών τμημάτων, ειδικοτήτων και νοσοκομείων. Όπως επίσης δεν παρέχει στην πολιτεία όλες εκείνες τις πληροφορίες τις οποίες ενδεχομένως να χρειασθεί σε μία κρίσιμη για την δημόσια υγεία, στιγμή. Η εφαρμογή ενός ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος για όλα τα νοσοκομεία ή σε πρώτη φάση για όλα τα νοσοκομειακά φαρμακεία πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της πολιτικής του Υπουργείου Υγείας όχι μόνο για λόγους οικονομικούς – διαχειριστικούς και σχεδιασμού πολιτικής, αλλά και για λόγους δημόσιας υγείας.

6.Διασύνδεση Νοσοκομειακών Φαρμακείων με Βάση Δεδομένων ΕΟΦ – ΙΦΕΤ. Όπως είναι γνωστό, κάθε χρόνο κυκλοφορούν περισσότερα από διακόσια νέα σκευάσματα φαρμάκων. Για όλα αυτά τα νέα σκευάσματα είτε πρόκειται για πραγματικά νέα φάρμακα είτε πρόκειται για γνωστές δραστικές ουσίες ή συνδυασμούς ουσιών με νέα εμπορική ονομασία, δεν υπάρχει καμμία επίσημη διαδικασία ενημέρωσης παρά μόνο από τα δίκτυα μάρκετινγκ των ενδιαφερομένων φαρμακευτικών εταιρειών. Η τελευταία έκδοση του Εθνικού Συνταγολογίου, που εκδίδεται από τον ΕΟΦ, έγινε το έτος 2003 (με στοιχεία του έτους 2001) και δεν είναι ακόμα γνωστό πότε θα γίνει η επόμενη. Ο Κατάλογος Φαρμάκων 2006, μία αξιόλογη προσπάθεια ηλεκτρονικής έκδοσης από το ΙΦΕΤ, αφενός χρειάζεται συμπλήρωση και τακτική ενημέρωση ( βασίζεται σε δεδομένα του έτους 2004), αφετέρου δεν διατίθεται δωρεάν ούτε στα νοσοκομειακά φαρμακεία (κόστος αγοράς 50 €). Κάτω από αυτές τις συνθήκες και με το κράτος απόν, είναι αυτονόητο γιατί οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αναλάβει αποκλειστικά την ενημέρωση και την επιμόρφωση των υγειονομικών σε θέματα φαρμάκου, με τις γνωστές παρενέργειες. Η ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των νοσοκομειακών φαρμακείων με τις επιστημονικές βάσεις δεδομένων του ΕΟΦ και του ΙΦΕΤ, για την άμεση και επίσημη πληροφόρηση σε ότι έχει σχέση με το φάρμακο θα πρέπει να είναι ένας τομέας ο οποίος εποπτεύεται από την επίσημη πολιτεία και όχι να βρίσκεται στην διάθεση των οποιοδήποτε ιδιωτικών συμφερόντων. Η ετήσια τακτική έκδοση του Εθνικού Συνταγολογίου πρέπει να αποτελεί μία από τις πρώτες προτεραιότητες του ΕΟΦ, καθώς και η διαρκής ενημέρωση του ηλεκτρονικού Οδηγού Φαρμάκων, ο οποίος εκδίδεται από το ΙΦΕΤ και ο οποίος θα πρέπει να διατίθεται δωρεάν στα Νοσοκομεία. Τέλος για λόγους Δημόσιας υγείας θα πρέπει γίνεται διαρκώς μία ισχυρή καμπάνια Φαρμακοεπαγρύπνησης καθώς και ετήσια αξιολόγηση όλων των νοσοκομείων σε σχέση με την ανταπόκριση τους στην υποχρέωση του προσωπικού να συμπληρώνει την ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΡΤΑ (παρενέργειες φαρμάκων). Η χώρα μας κατέχει το θλιβερό ρεκόρ μεταξύ των υγειονομικά ανεπτυγμένων χωρών να συμπληρώνει μόλις το 10% του μέσου όρου του αριθμού των Κίτρινων Καρτών ανά εκατομμύριο κατοίκους.

Κύριε Υπουργέ

Με την ελπίδα ότι οι απόψεις μας θα τύχουν της προσοχής σας καθώς και των συνεργατών σας και των υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου, αναμένουμε την πρόσκλησή σας προκειμένου να σας εκθέσουμε με λεπτομέρεια τις προτάσεις μας, αλλά και να υποστηρίξουμε με τις γνώσεις μας και με τον θεσμοθετημένο ρόλο μας τα οποιαδήποτε μέτρα συμβάλουν στην βελτίωση της φαρμακευτικής περίθαλψης. Τέλος για μια ακόμη φορά θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι ακόμα και μία μικρή μείωση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης της τάξης του 3% αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 30 εκατ € ετησίως, δηλαδή το κόστος μισθοδοσίας όλων των νοσοκομειακών φαρμακοποιών για τα επόμενα τρία έτη.

Με τιμή

Για το Διοικητικό Συμβούλιο


Ο Πρόεδρος Η Γ. Γραμματέας

Dr Λάκκας Νίκος Msc Tσικαλάκη Ειρήνη



Κοινοποίηση:

Γρ. Υπ. Εθ. Οικονομίας κ Γ.. Αλογοσκούφη
Γρ. Υπ. Ανάπτυξης κ. Δ. Σιούφα
Γρ. Υπ. Εργασίας & Κοιν. Ασφάλισης κ.Σ. Τστιτουρίδη
Γρ. Υφ. Υγείας κ .Α. Γιαννόπουλου
Γρ. Υφ. Ανάπτυξης κ. Ι. Παπαθανασίου
Γρ. Γ. Γραμ. Υπ. Υγείας κ. Καλογερόπουλου
Γρ. Γ. Γραμμματέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Πρόεδρο Δ.Σ. ΕΟΦ κ .Δ. Βαγιωνά
Αντιπρόεδρο Δ.Σ. ΕΟΦ κ.Β. Κοντοζαμάνη
Πρόεδρο Δ.Σ. ΙΦΕΤ κ. Δημόπουλο
Υπ. Υγείας Δ/νση Ανάπτυξης μονάδων Υγείας
Υπ. Υγείας Δ/νση Φαρμάκων και Φαρμακείων
ΠΑ.ΣΟ.Κ. Υπευθ. Τομέα Υγείας κ. Σ. Ράπτη
Κ.Κ.Ε Υπευθ. Τομέα Υγείας κ. Π. Κοσίωνη
ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ Υπευθ. Τομέα Υγείας κ. Αθ. Λεβέντη